मधुमेह अथवा डायबीटीज जेव्हा आपण म्हणतो तेव्हा आपण टाइप 2 बद्दल बोलत असतो कारण 95% लोकांना टाइप 2 असतो़.
आता टाइप 2 मधुमेह हा मुख्यतः 20 वर्षां पुढील लोकाना सर्व सामान्यपणे असतो. ह्यात इन्सुलिन चे बनण्याचे प्रमाण कमी होते अणि त्याची एक्शन पण कमी होते अस समजा की निकृष्ट दर्जाचे इन्सुलिन बनते.
ह्याला “इन्सुलिन रेसीस्टनस” (insulin resistance) अस म्हणतात अणि हा लठ्ठ माणसांमधे जास्त पाहावयास मिळतो. Visceral किंवा पोटावर ची चरबी हे ह्याच मुख्य कारण आहे.
आता प्रमुख उत्तरावर येतो.
मधुमेह मागे 2 प्रकारचे रिस्क फैक्टर असतात
- बदलू शकणारे अणि
- न बदलू शकणारे
बदलू न शकणारे फैक्टर म्हणजे
- वाढते वय
- पारिवारिक इतिहास किंवा जेनेटिक हिस्टरी
- आशियायी जात किंवा एशियन रेस, इत्यादि
जस एशियन लोकाना पोटावर जास्त चरबी असते अमेरीकन लोकांशी तुलना केल्यास हे आपण बदलू शकत नाही. वाढते वय थांबवू शकत नाही शिवाय मधुमेहाचा पारिवारिक इतिहास म्हणजे तुमच्या आई वडील किंवा आजी आजोबा यांना मधुमेह असू शकतो ते काही आपण बदलू शकत नाही.
त्यामुळे मधुमेह टाळण्यासाठी आपण फक्त वातावरण (environmental) किंवा बदलू शकणारे फॅक्टर्स वर लक्ष घेऊया.
आता त्यात पुढील फैक्टर आहेत जे आपण modify किंवा बदलू शकतो.
- वजन कमी करणे (पोटावर ची चरबी) – ह्यात सकस आहार अणि नियमित व्यायाम ह्याला विशेष महत्व आहे. व्यायामाने glucose फॅट अणि स्नायू पेशींच्या आत जायला मदत होते. सकस आहाराने सर्व जीवन सत्व मिळतात अणि शुगर लेवल वाढत नाही. मी ह्याच डिटेल्स स्पष्टीकरण नंतर पुढील उत्तरात नक्की देईन.
- स्मोकिंग बंद करने – मधुमेह होण्याची रिस्क वाढते धुम्रपान केल्याने
- आपले ब्लड प्रेशर किंवा रक्तदाब नियंत्रणात ठेवणे
- तळलेल्या गोष्टीं एवजी भाजलेल्या किंवा उकडलेल्या गोष्टी खाने
- आहारात पिष्टमय पदार्थ कमी करणे (भारतीय आहारात 70-75% carbs घेतात)
- प्रोसेस फूड कमी करणे.
एक प्रकारे बारीक राहून आपण मधुमेह पासून वाचू शकतो काही प्रमाणात.
मधुमेह हा एक “मेटबॉलीक सिनेड्रॉम” (metabolic syndrome) चा भाग आहे व त्यात लठ्ठ पणा, (dislipidemia) म्हणजे चरबी चे अनियंत्रण, उच्च रक्तदाब हे सर्व येत.
आज जर मधुमेह च निदान झालाय तर अस समजा की 5 ते 10 वर्षा आधी पासून जे रोप लावलेले त्याचे झाड आता दिसू लागले.
हळू हळू वजन वाढलं मग पोट पुढे आल मग रक्तदाब मग चरबी (cholesterol) मग मधुमेह.
म्हणजे जर ह्या पासुन जर वाचायचे आहे तर हे सर्व नियंत्रणात ठेवण महत्त्वाचे.
जय महाराष्ट्र
डॉ निखिल प्रभु
