मधुमेह आणि मेनोपॉज

मधुमेह आणि मेनोपॉज: एक दुहेरी आव्हान

परिचय :

रजोनिवृत्ती (Menopause) ही सामान्य संज्ञा आहे जी मासिक पाळीच्या समाप्तीनंतर स्त्रीच्या आयुष्याच्या चरणाचे वर्णन करण्यासाठी वापरली जाते – साधारणता 50 वर्षाच्या आसपास. जर शास्त्रक्रिये दरम्यान अंडाशय (ओव्हरीज ) वैद्यकीय कारणास्तव काढून टाकल्यास मेनोपौज येऊ शकतो.

काही स्त्रियांसाठी, मासिक पाळीचा शेवट अचानक होऊ शकतो. बर्याचदा, मासिक पाळी पूर्णपणे थांबण्याआधी किंचित थांबते आणि कमी येणे, दीर्घ अंतराने येणे,  वारंवार येणे, असे होऊन अखेरीस बंद होते.

रजोनिवृत्तीमुळे स्त्रियांमध्ये विविध शारीरिक आणि भावनिक लक्षणे उद्भवू शकतात. शरीरावर होणाऱ्या दोन्ही गोष्टींच्या एकत्रित परिणामां मुले हे दुहेरी आव्हान असते.

रजोनिवृत्ती आणि मधुमेह: काय अपेक्षा करावी ?

• रक्त ग्लूकोजची पातळी चढ-उतार : एस्ट्रोजेन आणि प्रोजेस्टेरॉनच्या पातळीतील बदल इंसुलिनच्या शरीराच्या संवेदनशीलतेवर परिणाम करतात आणि त्यामुळे रक्ततीतील साखरेची पातळीत बदल होतात .
• वजन वाढणे : 1] रजोनिवृत्ती आणि वृद्धत्व ही संपूर्ण शरीरातील चरबीमध्ये वाढ, स्नायूंच्या मासांमधील घट आणि चरबीचा उदर पुनर्वितरण यासह संबंधित आहे. 2] वजन वाढल्याने तोंडी औषधांची आणि इन्सुलिनची गरज वाढू शकते
• इन्फेकशन्स ( संक्रमण ) : रक्तातील वाढलेली साखर आणि इस्ट्रोजेन ची घटलेली मात्रा ह्या दोन गोष्टी बॅक्टरील / यीस्ट यांच्या वाढी साठी पूरक ठरतात आणि त्यामुळे योनी मार्गातील किंवा मूत्र मार्गातील इन्फेकशन्स होण्याची शक्यता वाढते
• झोपेच्या समस्या : हॉट फ्लूशेस आणि रात्रीच्या घामाच्या धारा यांमुळे झोप कमी होऊन रक्तातील साखरेचे प्रमाण वाढते
• लैंगिक अव्यवस्था (Sexual dysfunction) : वाढलेली रक्तातील साखर योनीच्या नसांना निकामी करते कि ज्यामुळे योनीच्या भिंती पातळ आणि जळजळ करू लागतात( vaginal atrophy). मेनोपॉझल टप्प्यात योनि सुकल्यामुळे (dryness) संभोग दरम्यान वेदना होऊ शकतात.

या दोन आव्हानांचा सामना कसा करावा?

रक्तातील साखरेचा स्तर नियंत्रणात ठेवण्यासाठी रजोनिवृत्तीमुळे कठीण होते. परंतु बरीच सोपी पावले उचलली जाऊ शकतात कि ज्यामुळे मधुमेह आणि मेनोपौज चांगला सांभाळला जाऊ शकतो .

रजोनिवृत्ती दरम्यान मधुमेह व्यवस्थापन साठी टिपा

1] निरोगी जीवनशैलीत बदल:निरोगी खा, धूम्रपान टाळा, मद्यपान कमी करा आणि नियमित व्यायाम करा.
2] रक्त ग्लूकोजची पातळी अधिक वारंवार पहा:
दिवस दरम्यान आणि कधीकधी रात्री देखील अधिक तपासा. रक्तातील साखरेचे वाचन आणि लक्षणे यांचे लॉग ठेवा आणि त्यानुसार डॉक्टरांच्या सल्लाानुसार डायबिटीज औषधे समायोजित करा. नियमितपणे एचबीए 1 सी चाचणी करा.
3] रजोनिवृत्तीच्या लक्षणेसाठी डॉक्टरांची मदत घ्या - वजन वाढीच्या समस्यांसाठी आहार तज्ज्ञ कडून सल्ला घेता येतो.
4] योनीतील ओलसरपणा जपण्या साठी डॉक्टर वाजाइनल लुब्रिकेंट देऊ शकतात किंवा वाजीनल आट्रॉफी साठी इस्ट्रोजेन थेरेपी देता येते.ज्या स्त्रियांची जीवनशैली रजोनिवृत्तीच्या लक्षणांद्वारे लक्षणीयरित्या प्रभावित होते अशा महिलांमध्ये हार्मोन प्रतिस्थापन थेरपी (एचआरटी) चा पर्याय घेतला जाऊ शकतो.
5] हृदयरोगाच्या जोखीमसाठी मूल्यांकन करा: ब्लड प्रेशर आणि कोलेस्टेरॉल स्क्रिनिंग करा.
6] हाडांची जपणूक करा: हाडांची घनता (Density) मोजा. आवश्यकतेनुसार कॅल्शियम आणि व्हिटॅमिन डी घ्या.

तुम्हाला हि माहिती वाचून फायदा झाल्यास आवडल्यास , हि माहिती तुमच्या प्रियजनांशी शेअर करा 
धन्यवाद