रक्ततील शर्करेचे म्हणजेच ब्लड ग्लुकोज चे स्वतः लक्ष ठेवून मूल्यमापन करणे – SMBG तक्ता

शरीरातील रक्तशर्करेचे म्हणजेच ब्लड ग्लुकोज चे स्वतः लक्ष ठेवून मूल्यमापन करणे – SMBG तक्ता

मधुमेह असणाऱ्या रुग्णांना शरीरातील रक्त शर्करा प्रमाणात ठेवणे अतिशय महत्त्वाचे असते. त्यातही जर मधुमेहाचे रुग्ण इन्सुलिन किंवा त्यासारख्या मधुमेह औषधे की ज्यामुळे हायपोग्लायसेमिया म्हणजेच शरीरात रक्तशर्करेचे कमतरता जाणवू शकते या रुग्णांना स्वतः स्वतःच्या रक्तशर्करेचे मूल्यमापन करणे अनिवार्य म्हणून जाते.

मधुमेहावर नियंत्रण ठेवण्यासाठी आणि आपली प्रकृती निरोगी ठेवण्यासाठी मधुमेहाच्या रुग्णांनी दिवसभरातील खान पणामुळे रक्तशर्करा वर होणारे परिणाम तपासून घेणे आणि त्याची नोंद ठेवणे हा एक उत्तम उपाय आहे. अशा पद्धतशीर केलेल्या नोंदी मुळे डॉक्टरांना तुमच्या आहारा अनुसार ट्रीटमेंट देणे किंवा आहारातील बदल सुचवणे सोपे जाते.

मधुमेहाच्या रूटीन फॉलोअप साठी शरीरातील रक्तशर्करा म्हणजेच ब्लड ग्लुकोज मोजताना दोन प्रकारे मोजले जाते. पहिली म्हणजे फास्टिंग शुगर जी की काही न खाता न पिता चेक केले जाते आणि त्याच दिवशी जेवणा नंतर दोन तासांच्या अंतराने पुन्हा एकदा ब्लड शुगर लेवल मोजली जाते.

HbA1c किंवा हीमोग्लोबिन टेस्ट मध्ये पण आपल्याला मागील तीन महिन्यांचे रक्तशर्करेचे सरासरी प्रमाण भेटू शकते.

बऱ्याच वेळा असे दिसून येते की रुग्णांचे फास्टिंग आणि जेवणानंतरची शुगर यांच्या पातळी प्रमाणात आहेत परंतु HbA1c लेवल मात्र 7 च्या खाली येत नाही, याचे प्रमुख कारण म्हणजे नियमित आहारात पथ्ये न पाळणे आहे.

ज्या दिवशी तुम्हाला शुगर टेस्ट करायची त्या दिवशी तुम्ही प्रमाणात आहार घेतला म्हणजे तुमची शुगर प्रमाणात राहील असे नाही .रोजच्या आहारामध्ये आपल्या शरीराची गरज आणि मधुमेह तज्ञ मान्य आहार घेणे केव्हाही फायद्याचे आहे.

SMBG तक्ता –

SMBG तक्त्याची सविस्तर माहिती –

वरील तक्त्यामध्ये 7 भाग केलेले आहेत, ज्यामध्ये तुमच्या रक्त शर्करेचे नोंदणी करणे अपेक्षित आहे. याला आपण रक्तशर्करे चे स्वतः मूल्यमापन करताना
तक्त्याचे 7 भाग –

1. नाष्ट्या आधी चे ब्लड शुगर रीडिंग.
2. नाश्त्यानंतर 2 तासा नंतर चे रीडिंग.
3. दुपार चे जेवण (lunch) आधी चे आधी रीडिंग.
4. दुपारच्या जेवनानंतर 2 तासानंतर (Post Lunch) चे रीडिंग.
5. रात्री च्या जेवण (डिनर) आधी चे रीडिंग.
6. डिनर नंतर 2 तासा नंतर चे रीडिंग.
7. रात्री 3 वाजता घेतलेले रीडिंग .

या 7 पॉईंट्स मध्ये संपूर्ण दिवसामध्ये रक्तशर्करे मध्ये होणारे बदल कव्हर करण्याचा प्रयत्न करण्यात आला आहे.

याप्रकारे केलेले रक्तशर्करेचे निदान हे शंभर टक्के बरोबर असतील असे नाही आणि CGMS टेस्ट एवढे बरोबर असतील असे नाही.

वरील चार्ट मध्ये कमेंट नावाचा पण एक कॉलम आहे. यामध्ये तुम्ही तुमच्या आहारातील बदल किंवा काही वेगळे घडले असेल तर औषधांमधील बदल ठेवू शकता. जर तुम्हाला जेवणाआधी हायपोग्लायसेमिया झाल्यासारखे वाटत असेल आणि त्या दिवशी जर तुम्ही ब्रेकफास्ट नाही केला आहे, अशा प्रकारच्या नोंदी करून ठेवलेली असेल तर डॉक्टरांना निदान करणे सोपे जाते.

मूल्यमापन करण्यासाठी तुम्हाला रोजच वर नमूद केलेले 7 पॉईंट चेक करणे गरजेचे नाहीये तुमच्या सोयीनुसार कोणतेही दोन वेळा केल्या तरी मूल्यमापन होते. असे असले तरीही, ग्लुकोमीटर मॉनिटरिंग आपल्या ब्लड शुगर च्या वाढलेल्या – कमी झालेल्या लेव्हल नुसार ठरवावे. ज्या रुग्णांना नियमितपणे रक्तशर्करा कमी जास्त होण्याचा त्रास होत असेल, त्यांनी दोन पेक्षा जास्त वेळा नियमितपणे मूल्यमापन करावे.

आपल्या घरी नियमितपणे रक्त शर्करेचे मूल्यमापन करणे हे गर्भधारणेच्या काळात उद्भवलेल्या मधुमेहामध्ये आणि गेस्टेशनल (gestational) मधुमेहामध्ये खूपच महत्त्वाचे ठरते.

वर दिलेला SMBG तक्ता हा JPG म्हणजे फोटो फॉरमॅट मध्ये आहे तो आपण सेव करून प्रिन्ट करून घेऊ शकता आणि त्यावर नोंदणी करू शकता.

या लेखानंतर आपण शरीरातील ब्लड ग्लुकोज लेव्हल चे मूल्यमापन अजून कार्यक्षमपणे करू शकाल. अशी आशा आहे. तुम्हाला जर तुमच्या तक्त्यामध्ये जेवणाआधी नंतर कधीही नोंदी खूपच कमी किंवा जास्त आढळल्यास तो तक्ता घेऊन तुम्ही आपल्या डॉक्टरांना भेटून घ्यावे. तुमच्या गोळ्या-औषधांचे डोस त्याप्रमाणे ऍडजेस्ट करून घ्यावेत.

जर तुम्हाला हा लेख आवडला असेल तर आपल्या मित्रपरिवार आणि परी जणांसोबत नक्की शेअर करा..🙏🏻🙏🏻🙏🏻