पोट साफ करण्यासाठी घरगुती उपाय करण्याचे 6 मार्ग मधुमेह रुग्णांसाठी

मधुमेहामधील बद्धकोष्टतेवर घरगुती उपाय करण्याचे 6 मार्ग

बहुतांशी मधुमेहाचे रुग्ण हे बद्धकोष्टता (पोट साफ न होणे) , पोटाच्या वेदना, अपचन, अनियमित पचनाने पीडित असतात. प्रमाणाबाहेर असलेला मधुमेह किंवा अतिप्रमाणात असणारी रक्तशर्करा यामुळे पोट आणि आतड्याच्या (gastro-intestinal tract) स्नायू आणि मज्जातंतू यांवर विपरीत परिणाम होतात. तसेच याचा परिणाम आंत्राचलनाच्या कामावर देखील होतो. यामुळे काय होते की जठर आणि आतड्यांचा मध्ये अन्न साठून राहिला सुरुवात होते. मधुमेहामुळे पोट आणि आतड्याच्या सुरवातीच्या नळासारखया तोटीवर (pyloric sphincter) चा पुरवठा देखील अनियमित होतो, या अनियमित पुरवठ्यामुळे त्या टोटीचे रेलॅक्सेशन कमी होते आणि पोट साफ होण्यास विलंब होतो. मधुमेहामुळे पोटापर्यंत अन्नकण पूर्णपणे क्रश किंवा बारीक होऊन जाण्यास तसेच पोटात अन्नाचा कण व्याप्ती होण्यास अडथळा निर्माण होतो ज्याची परीनीती अपचाना मध्ये होते. सामान्यतः आपण सेवन केलेले अन्न 36 ते 48 तासांमध्ये मलमार्गापर्यंत पोहोचते. मधुमेही रूग्णांमध्ये मात्र जठरासंबधित गतीमधील असमतोला मुळे हा वेळ अजून वाढतो आणि बद्धकोष्टतेचा म्हणजेच पोट साफ न होण्याचा त्रास सुरू होतो.

बद्धकोष्ठतेवर घरच्या घरी करण्यासारखे सहा उपाय :

1. आहारामधील तंतुमय पदार्थांचे (fibers) सेवन वाढवावे –

आहारामध्ये तंतूमय पदार्थांचे दोन प्रकार पडतात, विरघळणारे आणि न विरघळणारे (insoluble आणि soluble). या प्रकारच्या आहारामुळे विष्टेला आकार प्राप्ती होते तसेच त्यातील पाण्याचे प्रमाण वाढते. वाढलेल्या पाणी पातळी मुळे मलमार्ग रिकामा होण्यास मदत होते.

फायबर असलेलं अन्नपदार्थ – डाळी, बीन्स हे तंतुमय पदार्थांचे भांडार आहे. हिरव्या पालेभाज्या, सफरचंद, पीयर, बेरी हे पदार्थ मधुमेही रुग्णांसाठी अतिशय चांगले आहेत. सकाळचा न्याहारी मध्ये ओट्स घेतले, तर फायबरचा साठा दिवसाच्या सुरुवातीलाच मिळून जातो.

2. भरपूर पाणी पिणे :

जर तुम्ही पुरेसे पाणी नाही घेतले, तर शरीर तुम्ही सेवन केलेल्या अन्ना मधून पाण्याचा अंश काढते. या मुळे तयार होणारे मल हे अती कडक तयार होते. तुम्ही जर आहारामध्ये तंतुमय पदार्थाचे प्रमाण वाढवत असाल, तर पाण्याचे प्रमाण पण वाढवले पाहिजे. दिवसभराचे 1.5 ते 2 ली. पाणी कमीतकमी सेवन केले पाहिजे.

3 नियमित व्यायाम :

सर्व मधुमेही रुग्णांना नियमित व्यायाम हा अती आवश्यक आहे. व्यायामामुळे रक्तशर्करा प्रमाणात राहतेच त्याबरोबर अन्नाचा मल मार्ग पर्यंतचा प्रवास सुकर होतो. भराभर चालण्याच्या सध्या व्यायाम मुळे देखील बद्धकोष्टता कमी होऊ शकते. आणि चालल्याने जेवण आतड्यात पुढे ढकलले जाते त्यामुळे पोट साफ करण्यासाठी मदत होते.

3. प्राकृतिक प्रोबायोटिक :

रोजच्या आहारामध्ये एक वाटी दही किंवा एक ग्लास ताक यांचे सेवन केल्यामुळे शरीरातील प्रोबायोटिक (probiotics)म्हणजेच सजीव सूक्ष्मजीवांचे प्रमाण पातळी अनुसार रहाते, जेणेकरून अन्नपचन योग्यरीत्या होते आणि अपचनाची भीती राहत नाही.

4. रेचक (laxatives) :

रेचक विविध प्रकारचे असतात, तसेच त्यांचे मलमर्ग सुरळीत ठेवण्यासाठी चे कार्य पण वेगवेगळे असतात. एसबगोल आणि एरंडेल हे सामान्यतः वापरले जाणारे रेचक आहेत.

5. रक्तशर्करा प्रमाणित करणे :

नियमित आहारामधून रक्तशर्करा प्रमाणात ठेवणे हे मधुमेहातील बद्धकोष्टता कमी करण्याचची सर्वात सोपी पद्धत आहे. नियमित व्यायाम आणि योग्य औषधांचे सेवन यामुळे मधुमेह आतील बद्धकोष्टता काही अंशी कमी होऊ शकते. मधुमेहातील बद्धकोष्टता कोणत्या कारणामुळे झाली आहे हे सांगणे तसे अवघडच आहे कारण, हे बद्धकोष्टता मधुमेहाकडे केलेल्या दुर्लक्षामुळे किंवा मधुमेहामुळे झालेल्या आंतरिक डॅमेज मुळे किंवा तंतुमय पदार्थांच्या कमी सेवनामुळे अशा कोणत्याही कारणांमुळे होऊ शकते.

6. रक्तातील साखरेचे प्रमाण नियंत्रणात ठेवणे योग्य आहार, नियमित व्यायाम आणि रोज वेळेवर औषध सेवन करणे यांनी हेच पोट साफ न होणे यावरील रामबाण उपाय आहे.

मधुमेहातील बद्धकोष्टता अतिशय वृद्ध रुग्णांना त्रासदायक ठरू शकते. जर हे हालचाल करू न शकणाऱ्या एका जागी असणाऱ्या रुग्णांपैकी असतील तर त्यांना एनिमा देणे किंवा एकदमच एक्स्ट्रीम केस मध्ये स्वतः डॉक्टर हाताने मल मार्ग साफ करवने हा एकच उपाय उरतो.
मधुमेह रूग्ण मध्ये असलेली बद्धकोष्ठता कमी करण्याचे हे घरगुती 6 उपाय आहेत.

वरील लेख आवडला असेल तर आपल्या मित्रपरिवार आणि परीजणांसोबत नक्की शेअर करा.